![]() |
'Heilige huisjes' van de hedendaagse Nederlandse schilder Herbert Immer Willems |
Er zijn een aantal waarden die Scherpenheuvel maken tot wat
het doorheen de geschiedenis altijd geweest is. Centraal in dat verhaal staat
uiteraard Maria. Zonder Haar zou noch het bedevaartsoord, noch het dorp er ooit
gekomen zijn. Zij is de magneet die de mensen naar hier lokt. Ook de
schitterende basiliek, waarin het genadebeeld van ons Liefvrouwke zo elegant
gehuisvest is, speelt een grote rol. Niet alleen de geschiedenis van het gebouw,
maar ook de fysieke vorm die het in de ruimte inneemt, hebben een tastbare
betekenis in de levens van mensen. Je komt er niet alleen binnen, je mag er ook
thuiskomen… als je dat wil.
En dan zijn er de kerkelijke tradities, de ijkpunten tijdens
het jaar waarop bedevaarders en parochianen hun klok gelijk zetten. De twee
belangrijkste momenten zijn zonder twijfel de opening van het bedevaartseizoen
op 1 mei en de afsluiting op de eerste zondag van november, wanneer de
Kaarskensprocessie uitgaat. Op die dag wordt het genadebeeld door de
parochiepriester eigenhandig door de straten gedragen. Een zeldzaam moment
waarop Maria de begrenzing van Haar heiligdom verlaat. Wie mee wil stappen, mag
dat. Maar de interesse is niet meer wat ze ooit geweest is. Weten de mensen nog
wel waarom die processie (vandaag al voor de 385e keer) uitgaat? Misschien
is de meer correcte vraag wel: is dat nog belangrijk? Het aantal mensen dat nog
om de religieuze betekenis van deze processie naar Scherpenheuvel komen is bij
wijze van spreken op één hand te tellen. De rest loopt erbij om andere redenen.
En die andere redenen hebben alles te maken met de folklore
van Scherpenheuvel, alles wat buiten de deuren van de basiliek gebeurt, maar ook
bijdraagt tot de aantrekkingskracht. De wafels, de kaarsen, de jaarmarkt, de molentjes,
de kraampjes. Zij lokken tegenwoordig meer dagtoeristen dan de basiliek zelf.
Toeristen die zelfs in de 21e eeuw met veel plezier op daytrip komen, de moderne versie van de
bedevaart, met de autobus, de wagen, de fiets en sporadisch ook nog te voet. De
folklore is gegroeid samen met het bedevaartsoord. Snuggere commerçanten verkochten
al zelfgemaakte paternosters en Mariabeeldjes toen er op de scherpe heuvel alleen
nog maar een eikenboom stond.
Maar alles is eindig. Alles is gedoemd tot uitsterven. Ook folklore.
Wanneer je de vleugels van een vogeltje afsnijdt, dan mag het nog zo
enthousiast tsjilpen en met verlangen in het hart naar de blauwe lucht staren,
vliegen zal het nooit meer doen. Zo
vergaat het ook de folklore van Scherpenheuvel. De horeca wordt door het
stadsbestuur met strakke reglementen, taxen en beperkingen aan banden gelegd,
wat ervoor zorgt dat de restaurants en tavernes een voor een de deuren sluiten.
Het gebrek aan een ondubbelzinnig en kordaat parkeerbeleid zorgt voor wrevel en
ongemak bij winkeliers, inwoners en bezoekers. Bij het toekennen van plaatsen
op de jaarmarkten krijgen de handelaars van buitenaf voorrang op de eigen
handelaars. En misschien nog wel het ergst van al: een doelbewust uitdoofbeleid
bezegelt stilaan het tragische lot van het meest zichtbare volksgebruik in
Scherpenheuvel: de kraampjes.
Heilige huisjes zijn er om tegen te schoppen. Ook in Scherpenheuvel.
Afleren zal ik het nooit.
-----
Een reactie is welkom, mits goede manieren.
-----
Een reactie is welkom, mits goede manieren.