Drie Walebeesten

Afgelopen zondag zou er een debat plaatsvinden tussen Tom Naegels en Joris Tulkens. Maar ook al zaten beide auteurs zij aan zij op het podium van het Begijnhoftheater in Diest, van debatteren was er helaas geen sprake. Daar zorgde Radio 2-coryfee Leen Paredis voor, die de vragen stelde. Bedoeling was de twee heren in elkaars richting te duwen, maar helaas stond ze eerder als een muur tussen hen in, het gezicht vooral naar de jongere auteur gekeerd. Jammer voor het publiek. Wanneer je twee denkers bijeen brengt, hoop je toch op een scherpe gedachtenwisseling, in plaats van twee monologen.

Naegels en Tulkens hebben elk hun eigen stijl en interesses, maar ze hebben ook een uitgesproken raakvlak: de multiculturele samenleving. Volgens de ene schrijver is zij springlevend, volgens de andere op sterven na dood. Naegels benadert en aanvaardt de complexe wereld waarin hij leeft, genaamd Berchem, vanuit de biologische reflexen die hem, en alle mensen in deze wereld, sturen. 'Je kan niet vermijden,' zegt hij in meer woorden dan op dit scherm passen, 'dat er argwaan is tussen individuen. Zo zitten we nu eenmaal in elkaar. We kunnen enkel van elkaar aanvaarden dat we anders zijn, en met die verschillen leren leven.' Lees er zijn blogs maar op na.

Tulkens zegt dat het beter moet. 'We moeten inzien dat multicultureel samenleven niet de oplossing is, want dan steunen we op passief in plaats van actief pluralisme. Dat brengt geen aarde meer aan de dijk. We moeten elkaar al doende leren begrijpen, ook al vergt dat een inspanning.' Om zijn argument te ondersteunen las hij een brief voor van de 15de-eeuwse humanist Nicolas Cleynaerts, wiens woorden vandaag bijna moderner klinken dan zes eeuwen geleden: 'In plaats van de boeken die ons schrik aan jagen te verbranden, moeten we ze lezen,’ durft Tulkens te zeggen. Met andere woorden: laat ons kennis nemen van elkaar.

Toen het debat-dat-er-geen-was ten einde was, wandelde ik naar buiten en snuffelde nog even tussen de tweedehandsboeken, die in bakken en op tafeltjes bijeen lagen aan de ingang van de theaterzaal. Mijn oog viel op een oud, vergeeld boekje uit de jaren stillekes. Op de harde kaft stond een angstaanjagende tekening, die me aan de Bokkenrijders deed denken. Vlaamse legenden, was de titel. Ik bladerde door het boek. De kabouters van de Kempen, was de eerste titel die mij opviel. De duivelsschuur van Vilvoorde, en mijn fantasie was meteen geprikkeld. Van een jongen, die goed van aannemen was, vond ik ook interessant. Maar toen ik de titel van hoofdstuk XV zag, kocht ik het boekje meteen: Drie Walen in Vlaanderen.

Met het woord multiculturaliteit nog vers op mijn trommelvlies, las ik de eerste zinnen van de legende. Drie Walen besloten op een dag naar Vlaanderen te gaan. Te voet, want ze waren arm. Ze spraken alleen Frans, maar hoopten onderweg een mondje Vlaams te kunnen leren.
In het eerste het beste Vlaamse dorp waar ze passeerden, was net de school uit. Het duurde niet lang of de drie mannen hadden de hele schooljeugd achter zich. De kinderen begonnen schaamteloos te schelden. ‘Drie Walebeesten, drie Walebeesten!’ riepen ze, en ze jaagden hen het dorp uit.

Hoe het verder afliep met de drie Walebeesten, laat ik aan jullie verbeelding over. Maar eigenlijk hoef ik daar geen tekeningetjes bij te maken.
Er is geen hoop. Of toch? Is de multiculturele samenleven springlevend, of is ze de illusie die we ons voorhouden om ons geweten te sussen? Als we de Walebeesten al van ons erf jagen, hoe gaan we dan ooit de anderen naast onze deur kunnen verdragen, laat staan begrijpen?